Dirk de Ruiter

Een rustige man met een sterke afkeer van nazi’s en hun Nederlandse handlangers. In het Groningse veengebied schoot hij twee foute Nederlanders dood.
Dat had voor hem en zijn familie grote gevolgen.

Verloofd

Oorlog

In februari 1940 wordt Dirk als dienstplichtige opgeroepen bij het Depot 19e Regiment Infanterie.

Henk. G. Westland, luitenant-kolonel b.d. schreef in deel 31 (nummer 6, december 2016) uit de serie
‘De onbekende helden van 1940 -1945’ van het tijdschrift Marechaussee Contact over Dirk de Ruiter

De ontslagen marechaussee De Ruiter is geen doldrieste jongeman, nee juist heel bedeesd en zwijgzaam.
Maar wanneer ze hem proberen te arresteren, laat hij een onuitwisbare indruk achter.

Dirk (19), na de Nederlandse capitulatie als dienstplichtig soldaat gedemobiliseerd, kan per 14 oktober 1940 aan het werk als marechaussee te voet. Het kan bijna niet anders dat zijn broer Cor, in 1935 marechaussee geworden, hierbij een rol heeft gespeeld. Ook voor Dirk is dit nu een kans om te ontsnappen aan het boerenbestaan.

Door de enorme aanwas van marechausseepersoneel in die tijd, is het niet meer mogelijk om iedereen op te leiden bij het Depot Marechaussee in Apeldoorn. Dirk en vele anderen gaan meteen de praktijk in en dat betekent in ieder geval ’s avonds achter de wetboeken. Marechaussee De Ruiter wordt geplaatst bij de VIIIe Divisie en ingedeeld bij brigades in het Groninger grensgebied: Sellingen en later Nieuweschans. […]
Marechaussees uit de drie noordelijke provincies hebben beurtelings dienst bij het “Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork”. De Ruiter heeft daar tweemaal een periode dienst en probeert te helpen met noodzakelijke levensmiddelen. Hij krijgt/koopt eten van boeren en geeft/verkoopt dit heimelijk door aan bewoners.
Dit wordt later bekend en per 17 november 1942 krijgt hij wegens judenbegünstigung disciplinair ontslag. […].
Dirk keert dan voor enkele maanden terug naar zijn ouders aan de Dwarsweg op het Nijenslekerveld.[…]

Bonkaarten

Door bemiddeling van burgemeester Gerrits van de gemeente Onstwedde krijgt hij in februari 1943 werk als distributieambtenaar in Stadskanaal.
Al snel ziet hij mogelijkheden om iets voor zijn medemensen te betekenen. Hij begint op eigen houtje in het nabije gehucht Horsten hulp te bieden aan onderduikers met bonkaarten, valse persoonsbewijzen en illegale krantjes. Hij wil graag meer, maar deze stille, van buiten komende jongeman krijgt niet snel het vertrouwen in
Stadskanaal. Pas in het najaar van 1943 vindt hij aansluiting bij de illegaliteit. In diezelfde maand (april 1944) krijgt hij een oproep voor de arbeitseinsatz in Duitsland.

Hij duikt onder en is in Musselkanaal welkom bij Luuk Riensema, een van de overvallers van de postwagen in Stadskanaal. Dirk werkt nu fulltime illegaal. Op 16 juni 1944 wordt in Drenthe de organisatie van de illegale krant Maintiendrai opgerold. Uit de verhoren wordt duidelijk dat pakketten met kranten ook naar Riensema in Musselkanaal gaan. In de nacht van 16 juni wordt diens huis omsingeld door een groep landwachters onder leiding van Buursma, heerbanleider van de WA (weerbaarheidsafdeling van de NSB). Op de vraag wie er in het huis aanwezig zijn, antwoordt Riensema dat er boven nog een logé slaapt. Dirk was die middag juist uit Groningen teruggekomen. Buursema treft hem in diepe slaap aan. Beneden gekomen laat Dirk zijn persoonsbewijs zien, hij is Hendrik de Boer.
De aanwezige NSB-burgemeester Fransema herkent hem echter: “Jij bent De Ruiter van het distributiekantoor.” Wanneer Buursma hem begint te fouilleren, trekt Dirk een klein wapen en schiet de WA-leider dood. In de ontstane chaos weet Dirk uit het huis te ontkomen en vlucht naar het voor hem vertrouwde Horsten, naar de boerderij van Schuur.

Geweld

De dood van heerbanleider Buursma wordt uiteraard hoog opgenomen. Dat heeft gevolgen voor de familie van Dirk in Nijensleek. In de nacht van 17 op 18 juni valt een groep landwachters onder leiding van de politiechef uit Meppel, kapitein Van Wijnen (NSB, Gemaansche SS) met veel geweld het ouderlijk huis van Dirk op het Nijenslekerveld binnen. Alles wordt kort en klein geslagen en er wordt geschoten. Moeder De Ruiter (57) en haar drie dochters worden aangehouden en naar Meppel gebracht voor ondervraging. De invalide vader Minne (65) wordt onverzorgd achtergelaten.
Dirk heeft na vier dagen onderdak gekregen bij de familie De Boer in Musselkanaal, maar door puur toeval gaat het weer mis. Door verraad komt de Landwacht uit Onstwedde te weten dat bij de familie een verboden radio in huis is. Op 12 juli ‘s avonds laat staat een groep landwachters voor de deur. Om huiszoeking te voorkomen haalt Gezinus de boer meteen de radio tevoorschijn. Dit haalt niet uit en de landwachters komen binnen en willen een gesloten muurkast openbreken.
Plotseling springt Dirk uit deze kast, vuurt een aantal schoten af en landwachter Hekman zakt in elkaar. Dirk gooit een stoel door een ruit, springt er door, maar struikelt. Landwachter Mulder vuurt zijn jachtgeweer af en een schot hagel treft Dirk in de rug.
Zwaargewond lukt het Dirk in Horsten te komen naar de boerderij van Schuur, die net thuis is. Dirk wil hier niet blijven, hij moet verder weg. Op de fiets – het enige beschikbare vervoermiddel – rijdt Schuur met de hevig bloedende Dirk richting het dorpje Mussel, naar de boerderij van de familie Hummer. Nog voordat ze hem naar binnen kunnen brengen, overlijdt Dirk.

De familie weet niet dat zijn lichaam wordt overgebracht naar de Sicherheitsdienst in Groningen en vervolgens wordt het lichaam van Dirk gecremeerd in Velzen.
Na de bevrijding wordt zijn urn gevonden. Op 3 september 1945 wordt er een rouwdienst gehouden.

Graf

In 1986 wordt de urn op de begraafplaats van Vledder begraven.

Dirk de Ruiterpad

In 1993 wordt het verbindingspad tussen de Vaartweg in Wilhelminaoord en de Dwarsweg aan gelegd.
In juli 1994, 50 jaar na het overlijden van Dirk de Ruiter, wordt dat pad naar hem vernoemd.

---

Laatste aanpassing: 11 april 2025