Familie Jans Pol

Jans Pol wordt geboren op 28 februari 1842 in Zwiggelte.
Werken op het land is niet voor hem weggelegd omdat hij één hand heeft (hij heeft een kunsthand). Voor een baan in het onderwijs is dat echter geen enkele belemmering.  
Zijn onderwijs carrière start in Ansen.  In 1863 solliciteert hij naar een functie als onderwijzer in Nijensleek. Na wat onderhandelingen over de financiële voorwaarden accepteert hij die baan.
Een paar jaar later, het is dan 1866, wordt hij benoemd tot hoofd van de school in Kolonie 2 in Wilhelminaoord. 

Gezin

Hij trouwt op 6 april 1867 in Diever (hij woont dan in Wilhelminaoord) met de 24 jarige Maria Abels (die op dat moment in Diever woont).
In 1871 verliest hij zijn vrouw.  Hij hertrouwt in 1874, z’n tweede vrouw overlijdt in 1887.

Er worden vijf kinderen geboren:

• Roelof Pol (5 januari 1868 Frederiksoord) (zoon van Jans Pol en Maria Abels).
• Cornelia Geziena Pol (17 december 1869 Frederiksoord) (dochter van Jans Pol en Maria Abels)
• Rudolf Pol (31 augustus 1875 Frederiksoord ) (zoon van Jans Pol en Aaltje Beima)
• Hendrikje Pol (9 juli 1877 Frederiksoord) (dochter van Jans Pol en Aaltje Beima)
• Fettje Pol (9 februari 1879 Frederiksoord) (dochter van Jans Pol en Aaltje Beima)

Schrijver

Bijna zijn hele leven schrijft Jans Pol, daarmee krijgt hij bekendheid in heel Drenthe. 
Zijn eerste literaire werk “Harm en zien breur Luuk” verscheen in 1874.
Hij gaf vele voordrachten van eigen werk. 
Ook schreef hij feuilletons voor de Drentsche Courant. 

Gerard Stout schreef in 2021 een boek met als titel “Reis door literair erfgoed – analyse van streekromans van Jans Pol.
In het het boek wordt ingegaan op de literaire kwaliteiten van Jans Pol: “De verhalen van Jans Pol, zelf noemt hij ze novellen, hebben voornamelijk betrekking op het dorpsleven in Drenthe. Het standsverschil tussen mensen is een terugkerend thema. Een arbeiderszoon is verliefd op de dochter van een hereboer (Boschlust). In een ander verhaal staat de afkomst van het meisje een huwelijk in de weg (Hannegien). Pol laat iets van zijn maatschappijkritiek doorklinken in z’n verhalen. Uiteindelijk krijgen de geliefden elkaar en leven ze nog lang en gelukkig, al duurt het tot het sterfbed van Hendrikje, voordat ze Jannes vindt (Under d’olde beuk). Religie speelt soms op de achtergrond een kleine rol. In het verhaal “Twee luibuizen” komt het geloof nog het sterkst naar voren. Veldwachter Hendrik Berend praat veel met Jan en dit heeft tot gevolg dat Jan onder de invloed van de “duivel” komt. Pols sympathie ligt echter duidelijk aan de kant van Jan en de veldwachter. Pol kiest steeds partij voor degenen die zich van het juk van gezag, geloof en traditie los willen maken. “

Jans schreef er een groot aantal verhalen, waaronder:

• Harm en zien bruur Luuks (1874)
• Hannegien
• De huusholling van Frens Bokkelman
• Na 20 jaar
• Boschlust
• Under dólde Beuk
• Twee luibuizen 
• Uut de kezakkentied
• Meerten van de olde en Meerten van de nije stempel
• De Spaorpot van oom Jan
• Pieter Vleiring, een schets uit Frederiksoord

Tuinbouwschool

Vanaf de opening van de tuinbouwschool in 1884 geeft hij ook daar les.

“Naast den heer Ide stonden het Hoofd van de Rijks Lagere School II, de heer J. Pol, voor vakken, behoordende tot het Meer Uitgebreid Lager Onderwijs, die ook onderwezen werden, en voor het teekenen de heer J. Boswinkel, oprichter der gebouwen in de Maatschappij van Weldadigheid” aldus het gedenkboek van het 25-jarig bestaan van de Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool uit 1909.
Dhr Pol schrijft het feestlied ter gelegenheid van de opening van de G.A. van Swieten Tuinbouwschool.  Het enige gedrukte exemplaar van het lied is te vinden in het Drents Archief.

Dhr Ide en Pol richten in 1890 de Floralia op.
Het doel van de Vereeniging Floralia: “de ontwikkeling van het schoonheidsgevoel onder minvermogenden door het kosteloos uitreiken van bloemen en sierplanten”. 

J. Polstraat – Wilhelminaoord

In 1993 werd er een straat naar Jans Pol in Wilhelminaoord genoemd.

Overlijden

Hij overlijdt op 9 november 1892 in Vledder. Naast de overlijdensadvertentie wordt er door een aantal kranten aandacht aan besteed.

1.1 Roelof Pol

Veel is er niet bekend over Roelof Pol. Hij wordt slechts 20 jaar: hij overlijdt op 10 februari 1888 Frederiksoord. Volgens de archieven was hij van beroep lithograaf.

1.2 Cornelia Geziena Pol – Sibren Smits

Cornelia is werkzaam als handwerkonderwijzeres aan de OLS in Wilhelminaoord (in de periode maart 1895 tot 1 april 1900). Cornelia trouwt op 22 december 1894 in Vledder met onderwijzer Sibren Smits.

Met dank aan: Gerard Stout.

---

Laatste aanpassing: 17 mei 2024